Luật sư chỉ ra tình tiết giảm nhẹ trong vụ anh Thái Khắc Thành nuôi 13 con gà lôi bị tuyên 6 năm tù

Mới đây, luật sư đã chỉ ra những tình tiết giảm nhẹ trong vụ anh Thái Khắc Thành ở Nghệ An bị tuyên 6 năm tù vì nuôi 13 con gà lôi trắng.

Liên quan đến vụ anh Thái Khắc Thành (SN 1980, trú Nghệ An) bị 6 năm tù đối với vì nuôi 3 con gà lôi trắng, nhân giống 10 gà con rồi bán, luật sư cho rằng bản án quá nghiêm khắc trong bối cảnh khung pháp lý đã thay đổi và bị cáo có nhiều tình tiết giảm nhẹ. VKSND tỉnh Hưng Yên cũng nêu quan điểm: Phán quyết sơ thẩm chưa phù hợp với chính sách, pháp luật hiện hành; cần hủy án để điều tra lại.

Theo hồ sơ, anh Thái Khắc Thành mua, nuôi 3 cá thể gà lôi trắng, sau đó nhân giống thành 10 gà con và đưa đi bán lấy tiền. Ngày 8/8/2025, TAND khu vực 5 (tỉnh Hưng Yên) tuyên ông Thành 6 năm tù về tội “Vi phạm quy định về bảo vệ động vật nguy cấp, quý, hiếm” theo điểm b khoản 2 Điều 244 BLHS. Căn cứ buộc tội dựa vào Nghị định 84/2021/NĐ-CP, theo đó gà lôi trắng xếp nhóm IB (nguy cấp, quý, hiếm ưu tiên bảo vệ).

Luật sư Dương Lê Ước An (Đoàn Luật sư Hà Nội) nhận định, Tòa sơ thẩm “căn cứ các quy định pháp luật hiện hành, chưa áp dụng Thông tư số 27/2025/TT-BNNMT ngày 24/6/2025… có hiệu lực từ ngày 1/7/2025”. Phụ lục của Thông tư này xếp gà lôi trắng (Lophura nycthemera, lớp Aves, bộ Galliformes, họ Phasianidae) vào nhóm IIB, không còn thuộc nhóm IB như trước. Vì vậy, việc vẫn xác định 13 cá thể là nhóm IB tại thời điểm xét xử tháng 8/2025 là “không phù hợp với sự thay đổi của chính sách, pháp luật”.

Hành vi của anh Thành xảy ra trước 1/7/2025 nên việc CQĐT, VKS khởi tố theo pháp luật lúc đó là có cơ sở. Tuy nhiên, khi xét xử sau ngày 1/7/2025, theo luật sư, cần áp dụng các quy định có lợi cho người phạm tội. Luật sư viện dẫn Điều 29 BLHS 2025 về miễn trách nhiệm hình sự nếu: “Khi tiến hành điều tra, truy tố hoặc xét xử, do có sự thay đổi chính sách, pháp luật làm cho hành vi phạm tội không còn nguy hiểm cho xã hội nữa”.

Từ góc độ này, việc chuyển gà lôi trắng từ nhóm IB sang IIB làm thay đổi bản chất mức độ nguy hiểm pháp lý, kéo theo việc xem xét lại điều khoản truy tố và khung hình phạt. Luật sư cho rằng tội danh phù hợp cần được cân nhắc là “Vi phạm quy định về bảo vệ động vật hoang dã” tại Điều 234 BLHS thay vì Điều 244.

Hơn nữa, theo cáo trạng và diễn biến tố tụng, anh Thành rất thành khẩn khai báo, ăn năn hối cải, tự nguyện nộp lại toàn bộ tiền thu lợi bất chính (điểm s khoản 1 Điều 51 BLHS). Đồng thời, anh cũng tích cực hợp tác với cơ quan có trách nhiệm trong việc phát hiện tội phạm và giải quyết vụ án (điểm t khoản 1 Điều 51 BLHS). Bố mẹ bị cáo được Chủ tịch nước tặng huân, huy chương kháng chiến (tình tiết giảm nhẹ khác theo khoản 2 Điều 51 BLHS).

Như vậy, bị cáo có ít nhất hai tình tiết giảm nhẹ theo khoản 1 Điều 51, đồng thời có thêm tình tiết giảm nhẹ theo khoản 2 Điều 51. Căn cứ Điều 54 BLHS về quyết định hình phạt dưới mức thấp nhất của khung hình phạt, luật sư trích dẫn nguyên văn: “Tòa án có thể quyết định một hình phạt dưới mức thấp nhất của khung hình phạt được áp dụng nhưng phải trong khung hình phạt liền kề nhẹ hơn của điều luật khi người phạm tội có ít nhất hai tình tiết giảm nhẹ quy định tại khoản 1 Điều 51 của Bộ luật này.

Tòa án có thể quyết định một hình phạt dưới mức thấp nhất của khung hình phạt được áp dụng nhưng không bắt buộc phải trong khung hình phạt liền kề nhẹ hơn của điều luật đối với người phạm tội lần đầu là người giúp sức trong vụ án đồng phạm nhưng có vai trò không đáng kể”.

Từ đó, luật sư đề nghị áp dụng khoản 1 Điều 234 với các lựa chọn hình phạt nhẹ hơn như phạt tiền, cải tạo không giam giữ hoặc án treo, bởi “pháp luật không chỉ để trừng phạt mà nhằm giúp con người nhận ra lỗi lầm để sửa sai”.

Theo luật sư, khi lượng hình cần đánh giá toàn diện: Hoàn cảnh gia đình khó khăn, vợ chồng làm nông, thu nhập bấp bênh; nhận thức pháp luật hạn chế; động cơ không xuất phát từ mục đích xấu hay gây hại xã hội mà chủ yếu do đam mê, mong muốn nhân giống một loài gà quý. Với mức độ nguy hiểm không lớn, việc áp dụng mức án nghiêm khắc là chưa tương xứng nguyên tắc cá thể hóa hình phạt.

Vào ngày 13/8, VKSND tỉnh Hưng Yên cho biết bản án sơ thẩm số 35/2025/HS-ST ngày 08/8/2025 “không đúng với sự thay đổi của chính sách, pháp luật”. Theo VKS, hành vi của anh Thành có dấu hiệu của tội “Vi phạm quy định về bảo vệ động vật hoang dã” (Điều 234 BLHS). Tuy nhiên, để giải quyết vụ án đúng quy định, cần hủy án sơ thẩm và điều tra lại, trong đó phải “xác định giá trị các cá thể gà lôi thu giữ” làm căn cứ lượng hình.

Trước thời điểm phúc thẩm, biện pháp ngăn chặn với anh Thành đã được thay đổi từ tạm giam sang cấm đi khỏi nơi cư trú, chờ xét xử.

Từ các căn cứ nêu trên, sự thay đổi chính sách pháp luật có lợi, nhiều tình tiết giảm nhẹ theo Điều 51, khả năng áp dụng Điều 54 và định danh tội danh phù hợp hơn theo Điều 234, luật sư đề nghị Hội đồng xét xử phúc thẩm hủy án sơ thẩm để điều tra lại hoặc sửa án theo hướng có lợi cho bị cáo. Mục tiêu là bảo đảm áp dụng pháp luật thống nhất, nhân văn và tương xứng với tính chất, mức độ nguy hiểm của hành vi.